
ارتودنسی
اُرتودُنسی (به انگلیسی: Orthodontics) یکی از رشتههای تخصصی دندانپزشکی است. این کلمه مرکب است از دو واژه لاتین "ارتو" به معنای "راست" و "درست" و "ادوس" یا مشتق آن "دنس" به معنای "دندان". ارتودنسی یکی از مهمترین رشتههای تخصصی دندانپزشکی است. همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی میباشد. کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر میتواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمانهای ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمانهای ارتوپدیک) متمرکز باشد. از جنبهٔ دیگر میتوان درمانهای ارتودنسی را به درمان با دستگاههای ثابت و متحرک تقسیم نمود. دستگاههای ثابت دستگاههایی هستند که در طول درمان نیازی به خارج نمودن آنها از دهان توسط بیمار وجود ندارد و اجزای اصلی تشکیل دهندهٔ آنها براکت و سیم میباشد. براکتها همان اجزای کوچکی هستند که توسط چسب خاصی به دندان چسبانده میشوند. در بین مردم از اصطلاح سیم کشی یا سیم بستن دندان هم برای اشاره به این عمل استفاده میشود. دستگاههای متحرک انواعی هستند که بیمار میتواند در طول درمان آنها را از دهانش خارج کند، البته گاهی این خارج نمودن ممکن است بنا بر تجویز ارتودنتیست محدود به زمانهای کوتاهی مانند زمان غذا خوردن یا مسواک زدن باشد. این نوع دستگاهها در بین مردم به "پلاک" مشهورند.
انواع دستگاههای ارتودنسی
در یک دسته بندی کلی ارتودنسی در 6 نوع انجام می شود:
- ارتودنسی متحرک
- ارتودنسی با استفاده از براکت های فلزی
- ارتودنسی با براکت های همرنگ دندان
- ارتودنسی برایکت های فلزی یا سرامیکی بدون الاستیک
- ارتودنسی از پشت دندان یا سیستم لینگوال
- ارتودنسی شفاف یا Invisalign
البته نوع دیگری از ارتودنسی به نام ارتودنسی سریع نیز وجود دارد که در درمان های رایج استفاده نمی شود و به همین خاطر در این دسته بندی گنجانده نمی شود
زمان مناسب ارتودنسی
زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، به عنوان مثال فک بالای آنها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایین شان عقب تر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان، سال های قبل از بلوغ است چون می توان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان این ناهنجاری ها استفاده کرد، بنابراین حوالی سن ۹سالگی برای دختر خانم ها و حوالی سن ۱۱سالگی برای پسرها توصیه می شود. در مورد مشکلاتی که صرفاً مربوط به دندان ها می شود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان حوالی ۱۲سالگی است. بر اساس توصیه انجمن دندانپزشکان آمریکا (ADA) بهترین سن ویزیت جهت دندانپزشک عمومی مقارن با رویش دندانهای شیری یعنی حدود ۷ سال اول تولد می باشد.